Een ethische code voor de politiek
Burgers kunnen leven met hevige discussies om tot oplossingen te komen. Of het nu vanuit de meerderheid of de oppositie komt, het doet er niet toe. Maar wat de meeste burgers tegen de borst stoot is het niet ethisch handelen in de politiek. Wat ook heel wat burgers afschrikt is dat het meer en meer voorkomt dat burgers zich niet herkennen in het onethisch handelen van politici. Vormt onethisch handelen van politici een dreiging?
Maar wat is politiek onethisch handelen?
Hieronder een brainstorm van het onethisch gedrag in de politiek. De ideeën komen van mezelf, mijn omgeving en een aantal metgezellen die met mij workshops gehad hebben rond hoe de democratie verbeterd kan worden. Hier is het resultaat van de brainstorm:
Je machtspositie misbruiken. Als je ‘incontournable’ bent binnen een meerderheid je wil doorduwen.
‘De man spelen en niet de bal’ Of anders gezegd in een betoog zich niet beperken tot de feiten, het gebeuren, desgevallend aanklachten dan wel de tegenstander als persoon afvallen.
De tegenspeler beledigen, belagen, intimideren, dreigen met rechtszaken of zelfs met geweld.
De waarheid achterhouden, verdoezelen, gedeeltelijk aanhalen, verdraaien of in een foute context plaatsen.
De eigen verantwoordelijkheid en schuld afschuiven en op het conto van de andere zetten. Of de ‘pluimen’ op de eigen hoed steken en de negatieve punten aan de ander toewijzen.
Als minister het woord ‘ik’ gebruiken als een heel team achter jou staat om al het werk te doen.
De oppositie ervan beschuldigen niets gedaan te hebben, waar ze niets kon doen omdat ze geweerd werd.
Woordbreuk.
Afwijzing en uitsluiten van tegenstanders of zelfs medestanders zonder enige vorm van overleg.
De democratische spelregels en wetten niet naleven of onduidelijkheden hanteren om ze te omzeilen.
De kieswetten negeren of omzeilen.
Vriendjespolitiek bij toewijzen van ambten en contracten.
Corruptie.
Grensoverschrijdend gedrag.
Van partij veranderen tijdens een legislatuur.
In regeringsonderhandelingen de pers aanspreken vooraleer men de betrokkenen meedeelt dat men met iets niet akkoord is.
Excessen: Als politici de eigen pensioenregels overtreden of omzeilen, de eigen kabinetten die een overlapping zijn met de administratie, kabinetsmedewerkers op de loonlijst van een bedrijf zonder strikte afbakening van de belangen, royale uitstapregelingen, die afwijken van wat zich in het gewone leven voordoet, ongeoorloofde cumulatie van mandaten en jobhopping
Verder zijn er de flagrante overtredingen die maken dat de betrokken gemeenschap naar een dictatuur neigt:
De oppositie geen verhoudingsgewijze toegang geven tot de media.
De affiches van de tegenstand overplakken tijdens kiescampagnes.
De oppositie via veroordelingen monddood maken.
Fraude of het niet herkennen van verkiezingsresultaten.
Hooggerechtshoven overrulen.
De kieswet negeren of overrulen.
Als je deze ideeën groepeert tot een aantal kerngedachten en in een positieve houding omzet, kom je tot een paar eenvoudige ethische spelregels:
Trouw aan wat er zich werkelijk voordoet.
De machtsverhoudingen respecteren: jezelf en de ander ‘zonder meer’ gunnen waar ieder recht op heeft.
De bal spelen en niet de man.
Trouw aan de wetten en in het bijzonder aan de kieswet.
Trouw aan de eigen partij en aan de kiezers tijdens een legislatuur, tenzij deze onethsch handelen.
Privé en ambt scheiden.
De oppositie laten ‘opposen’ conform de wetgeving.
Accountabillity of toerekenbaarheid: Kom uit voor wat je goed, niet en slecht gedaan hebt.
De vraag is wat doe je er mee?
De code actief promoten en zo bewustzijn creëren. Ernaar verwijzen bij incorrect handelen. Niet nemen en verwittigen om niet meer verder samen te werken.
Moet de ethische code afdwingbaar zijn?
Ik vind van niet. Wel moeten bepaalde wetten zoals de kieswet duidelijk en eenduidig zijn. Men kan hierbij overwegen om bepaalde kandidaat politici op een juridische wijze te weren. De vraag is waar ligt de grens?
En waar ligt de grens om iemand die onethisch of zelfs wetteloos handelt moet geweerd worden uit de politiek?